Πολιτιστικός Σύλλογος Μουσθένης "ΤΟ ΠΑΓΓΑΙΟ"

Το καλωσόρισμα της Άνοιξης με τα Χελιδονίσματα

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την 1η Μαρτίου ή στις 21 Μαρτίου ημέρα της Εαρινής Ισημερίας, τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού, την "χελιδόνα", και τραγουδούν ένα είδος καλάντων, τα "Χελιδονίσματα".

 

Το έθιμο της χελιδόνας, έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας, σε πολλά μέρη της Ελλάδας όπως Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη και Δωδεκάνησα.

Ο συγγραφέας Αθηναίος (2ος αιώνας μ.Χ.) έχει διασώσει ένα "χελιδόνισμα" που τραγουδούσαν τα παιδιά στη Ρόδο.

ἦλθ᾽ ἦλθε χελιδών
καλὰς ὥρας ἄγουσα,
καλοὺς ἐνιαυτούς,
ἐπὶ γαστέρα λευκά,
 ἐπὶ νῶτα μέλαινα.
παλάθαν σὺ προκύκλει
ἐκ πίονος οἴκου
οἴνου τε δέπαστρον
τυροῦ τε κάνυστρον·

Τοιχογραφία από τον προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου στη Θήρα 

Απόδοση στη Νέα Ελληνική Γλώσσα

Ήλθε το χελιδόνι ήλθε

φέρνει τις καλοκαιριές

και χαρούμενες χρονιές,

κάτασπρη έχει την κοιλιά,

μαύρη την ουρά.

Ρίξε συκοπιταρίδα

από το αρχοντικό σου,

φέρε κύπελλο κρασί

και κανίστρι με τυρί.

Την "χελιδόνα" σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού, που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης, σε άλλες, με ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια και αλλού της κρεμούν κουδουνάκια και πολύχρωμα χαρτιά.
Οι "Χελιδονιστές" κυρίως παιδιά αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις ενήλικες, γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας για τον ερχομό των χελιδονιών. Παλιά, οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά λάδι, κρασί, αλεύρι, σιτάρι, αυγά και σε λίγες περιπτώσεις χρήματα. Ό, τι μάζευαν τα παιδιά, τα δώριζαν στην εκκλησία. 

Χελιδονίσματα από την περιοχή των Σερρών

Χελιδόνια έρχεται από τη Μαύρη θάλασσα

θάλασσα κι αν πέρασε, έκατσε κι ελάλησε.

Έμαθε τα γράμματα, γράμματα σπουδάματα

γράμματα Ελληνικά που μαθαίνουν τα παιδιά

τα παιδιά από το δάσκαλο.

«Δάσκαλος μας έστειλε

να μας δώστε πέντε αυγά.

Κι αν δεν δίντε πέντε αυγά

παίρνουμε την κλωσσαριά.

Να γεννά και να κλωσσά

και να σέρνει τα πουλιά.

Καλή άνοιξη σε όλους!